Mười năm bứt phá của Blockchain doanh nghiệp

Tác giả: jill, Giám đốc chiến lược của Espresso

Biên dịch: Luffy, Tin tức Foresight

Gần đây, có một người dùng trên Twitter về tiền điện tử đã mở LinkedIn và tình cờ thấy bài viết của người phụ trách Web3 của Google (không ngờ có vị trí này!?).

Bài viết đã tiết lộ một số chi tiết về sản phẩm blockchain Layer 1 của Google (chờ đã - cái gì?), khiến cả ngành công nghiệp đều bối rối.

Khác với mọi người, tôi không thấy bất ngờ khi Google tham gia vào việc phát triển blockchain Layer 1. Một phần lý do là tôi vẫn nhớ khoảng thời gian "cuồng nhiệt" từ năm 2015 đến 2020: từ Microsoft, Alibaba đến JPMorgan, LVMH, hầu hết các doanh nghiệp lớn đều đã ra mắt blockchain của riêng họ.

Nói thật, một cách khách quan, hầu hết các thí nghiệm blockchain đầu tiên của thời đại đó đã kết thúc mà không có kết quả. Những blockchain này đã trở thành "các tác phẩm nghệ thuật tượng trưng" trong đại sảnh doanh nghiệp: khách hàng và các nhà đầu tư tổ chức đi qua có thể nhìn thấy một chút bóng dáng của "đổi mới", cảm nhận một chút "hiện đại", nhưng chỉ có vậy thôi; đừng dừng lại, đừng hỏi thêm.

Đến năm 2018 hoặc 2019, blockchain doanh nghiệp dường như đã biến mất, nhưng sau đó Facebook đã xuất hiện với dự án blockchain Libra - ôi, thực sự là sớm năm năm. Bị ràng buộc bởi các chính sách quản lý của chính quyền Biden và thái độ thận trọng đối với tiền điện tử, dự án cuối cùng đã không được thực hiện. Nhưng khi Zuckerberg công bố kế hoạch này vào năm 2019, nó đã thổi bùng một làn sóng FOMO mới, các công ty công nghệ từ Silicon Valley đến Seoul đều nhanh chóng tham gia, các dự án blockchain doanh nghiệp đã chào đón một làn sóng mới.

Nỗi khổ của phòng thí nghiệm sáng tạo

Ngày nay, đã mười năm trôi qua kể từ lần đầu tiên xuất hiện "Blockchain" và "Công nghệ sổ cái phân tán" trong biên bản của các công ty trong danh sách Fortune 500 và các cuộc họp Hội đồng quản trị (đúng vậy, mười năm!). Hầu hết các dự án này mắc kẹt trong "địa ngục xác nhận khái niệm" và không thể thực sự đưa vào sản xuất. Tất nhiên cũng có một số trường hợp thành công (chẳng hạn như blockchain Layer 1 Kaia của Kakao đáng được nhắc đến), nhưng nhìn chung, phần lớn các dự án vẫn chưa thể thoát khỏi phòng thí nghiệm.

"Nỗi khổ của những người đổi mới" đề cập đến: khi đối mặt với công nghệ mang tính đột phá, các tập đoàn lớn thường bị các doanh nghiệp mới linh hoạt và không ràng buộc chiếm lĩnh thị phần. Cuốn sách đưa ra khái niệm này được xuất bản vào năm 1997, trùng với thời điểm trước khi xảy ra bong bóng Internet, trong đó khuyến nghị các doanh nghiệp lớn nên thành lập các bộ phận tương tự như các công ty khởi nghiệp (thường gọi là "phòng thí nghiệm đổi mới") để phòng ngừa rủi ro này.

Trong mười năm qua, các giám đốc điều hành doanh nghiệp tin tưởng rằng các phòng thí nghiệm đổi mới có thể giúp họ tránh khỏi việc bị lật đổ. Những phòng thí nghiệm này bận rộn với việc "thay da" cho kho mã blockchain công cộng, chạy mã trong môi trường thử nghiệm, trong khi phần lớn sản phẩm đầu ra chỉ là thông cáo báo chí.

Trong vài năm qua, nhiều giám đốc điều hành có thể đã xem xét khoản đầu tư này, phân vân liệu có nên tiếp tục "đóng vai trò là nhà đổi mới", suy nghĩ xem blockchain có phải là một bong bóng công nghệ khác hay không (giống như lần bùng nổ sau khi "Khó Khăn Của Nhà Đổi Mới" trở nên thịnh hành trên bàn làm việc của CEO). Họ có nên đóng cửa phòng thí nghiệm và thừa nhận thất bại? Hay tạm dừng thí nghiệm, chỉ để lại vài người lén lút nghiên cứu? Hoặc là đầu tư gấp đôi, tiếp tục tìm kiếm những điểm đổi mới có thể thực sự áp dụng vào kinh doanh? Đây trở thành tình thế khó xử của phòng thí nghiệm đổi mới.

Chuỗi táo

Tôi không biết Layer 1 của Google là di sản của thời kỳ đổi mới trước đây hay là một dự án hoàn toàn mới; cũng không rõ nó đã được triển khai hay vẫn đang trong quá trình phát triển (mặc dù một bài viết trên LinkedIn đã đề cập đến "mạng thử nghiệm riêng"). Ngoài các thông cáo báo chí với các đối tác doanh nghiệp như CME, thông tin về nó ít ỏi đến mức đáng thương. Tôi thực sự không biết gì về hoạt động blockchain của Google.

Nhưng tôi biết một gã khổng lồ công nghệ khác thực sự đang vận hành Layer 1 của riêng mình (định nghĩa "Layer 1" khá rộng, nói thật, trong bối cảnh doanh nghiệp cũng chỉ có thể như vậy) - Công ty Apple.

Apple chưa bao giờ công bố "Phòng thí nghiệm đổi mới blockchain", cũng như không phát hành chiến lược Web3, và chưa từng phát hành thông cáo báo chí nào. Thực tế, khi tìm kiếm "Apple Chain", hầu hết kết quả là tin tức về việc Apple gỡ bỏ các ứng dụng liên quan đến blockchain khỏi cửa hàng ứng dụng, chứ không phải thông tin về blockchain tự phát triển của Apple.

Nhưng nó lại làm như vậy.

Nội tình là như thế này: Trong vài năm qua, trong dự án Trí tuệ Apple (Apple Intelligence), có một điểm nổi bật mang tính đổi mới - "Điện toán đám mây riêng", đây là một hệ thống được thiết kế cho việc xử lý AI riêng tư. Và trong các blog công nghệ liên quan, Apple đã đề cập đến việc cung cấp cho các nhà nghiên cứu an ninh một kiến trúc đảm bảo quyền riêng tư và an ninh có thể xác minh: Apple "sẽ công bố dữ liệu đo lường của tất cả mã chạy trên PCC vào một nhật ký minh bạch chỉ có thể được thêm vào và được bảo vệ bằng mã hóa chống giả mạo."

Điều này nghe có vẻ giống như blockchain. Nó không thể lập trình, cũng không hỗ trợ các ứng dụng DeFi mà bạn thường sử dụng, sẽ không được các tổ chức tài chính lớn sử dụng để thực hiện các thử nghiệm đổi mới trong thanh toán, nhưng blockchain của Apple có thể chính là thứ đạt được "tính thực dụng" khó nắm bắt đó.

Chuyện ngoài lề: Người đóng góp chính của dự án Apple @cathieyun có nền tảng phát triển giao thức blockchain, điều này có bất ngờ không?

Hiện thực hóa giấc mơ Web3

Nếu bạn đã ở trong ngành tiền điện tử vài năm, có lẽ bạn vẫn nhớ những giấc mơ vĩ đại và tươi đẹp từ những ngày đầu.

Trước khi khai thác lợi nhuận và khai thác « thổi nước » nổi lên, trước khi cơn sốt airdrop và cơn sốt cơ sở hạ tầng xuất hiện, chỉ có một giấc mơ: Blockchain sẽ trở thành « cỗ máy tin cậy ».

Chúng tôi sẽ không áp dụng chủ nghĩa tư bản nền tảng Web2, mà sẽ áp dụng truyền thông xã hội phi tập trung, kinh tế chia sẻ phi tập trung và thị trường người sáng tạo phi tập trung, những thị trường này được sở hữu bởi tất cả mọi người nhưng không thuộc về bất kỳ ai.

Chúng ta sẽ không còn phụ thuộc vào "cấp độ thứ tư" của truyền thông doanh nghiệp nữa, mà sẽ xác định và lan truyền sự thật thông qua các thị trường dự đoán phi tập trung và các oracle, thông qua hệ thống khuyến khích thị trường tự do;

Chúng tôi sẽ có một hệ thống thanh toán và giao dịch toàn cầu mở, có thể xác minh, thay vì các công ty tài chính tập trung, không minh bạch và bóc lột.

Nói về những ứng dụng này, ngành thực sự đã làm khá tốt. Mặc dù chưa đạt đến hình ảnh tương lai sáng bóng như chrome, cỏ xanh mướt và xe cộ lướt qua, nhưng tất cả các lĩnh vực trên đều đã có những sản phẩm thực tế, nhiều trong số đó thậm chí đã tiếp cận người dùng chính thống, có lẽ đây chính là dấu hiệu của sự phổ biến!

Những sản phẩm này chủ yếu được phát triển bởi các công ty khởi nghiệp trên các chuỗi công khai như Ethereum, Solana. Một số công ty khởi nghiệp (như Circle, Coinbase) thậm chí đã trở thành các công ty lớn.

Mặc dù mức độ chấp nhận và áp dụng chính thống gặp khó khăn, mặc dù nhiều người băn khoăn về "thiếu trường hợp sử dụng", nhưng ngành công nghiệp thực sự vẫn khá tốt. Hơn nữa, tôi nghĩ rằng, mặc dù ngành công nghiệp nổi tiếng vì "tội phạm" (lại phải nhắc đến SBF), khiến mọi người dễ dàng trở nên bi quan; nhưng khi nhìn kỹ, giấc mơ Web3 vẫn vĩ đại và tốt đẹp như ban đầu.

Tôi nghĩ rằng việc áp dụng các sản phẩm như stablecoin, DEX, và thị trường dự đoán trên Ethereum sẽ tiếp tục tăng; nhưng tôi cũng tin rằng cách thức áp dụng blockchain sắp tới sẽ chứng kiến những chuyển biến lớn. Thật tiếc cho những người mơ mộng, chuyển biến này có thể không lãng mạn như họ mong đợi, mà thực tế hơn, giống như "chuỗi Apple".

Web2.5 "không thú vị" của tính ứng dụng

Đã đến lúc trưởng thành. Những người lý tưởng cần phải chấp nhận chủ nghĩa thực dụng. Chúng ta phải chấp nhận: "cỗ máy tin cậy" mà chúng ta tạo ra, thực chất chỉ là sổ cái, cơ sở dữ liệu phân tán, phần mềm trung gian.

Nói rõ: Tôi nghĩ điều này thật tuyệt. Nó có lợi cho ngành và cũng là cơ hội tốt nhất để những đổi mới thực sự trong 10 năm qua có thể tạo ra ảnh hưởng quy mô. Chính thông qua cách này, quy trình bảo đảm dòng chảy của tài sản và dữ liệu toàn cầu sẽ được thay đổi, công nghệ mà chúng tôi phát triển sẽ thay đổi cuộc sống.

Khác với các thử nghiệm doanh nghiệp trong quá khứ, tôi cho rằng thời điểm của blockchain trong doanh nghiệp đã đến. Chúng sẽ trở thành kênh chính để đưa công nghệ này ra thế giới. Điều này xảy ra không chỉ vì môi trường quản lý trở nên lỏng lẻo mà còn vì công nghệ, các ứng dụng và nhân tài liên quan đã đủ chín muồi, cho phép blockchain được đưa vào sản xuất thực tế.

Nhưng tôi dám nói rằng, việc các doanh nghiệp áp dụng blockchain quy mô lớn sẽ không giống như những gì các phòng thí nghiệm đổi mới tưởng tượng, cũng không giống như những gì Liên minh Ethereum Doanh nghiệp (Enterprise Ethereum Alliance) đã tự hào vào năm 2017. Tôi cũng không nghĩ rằng việc các doanh nghiệp sử dụng blockchain sẽ định vị nó thành "cơ sở hạ tầng trung lập". Hãy xem nói của @gwartygwart:

"Điều hài hước nhất là câu nói 'Tether sẽ không sử dụng chuỗi khối của Circle', khiến Google trông như một trọng tài trung lập. Phải biết rằng, công ty Google này trước đây đã từng chơi xấu với các nhà quảng cáo, thậm chí còn dám gian lận trong cuộc đấu giá quảng cáo của chính mình, giờ đây lại trở thành hy vọng duy nhất cho 'sự công bằng'."

Hãy nghe lời của @ethereumJoseph, người đã chiến đấu lâu dài ở tuyến đầu:

"Doanh nghiệp chuỗi cấp phép đã được thử nghiệm cách đây vài năm, nhưng đã thất bại. Tại sao? Bởi vì không ai đủ tin tưởng vào những người kiểm soát trung tâm của những chuỗi này và sẵn sàng gắn bó với chúng. Trong vài thập kỷ qua, trò chơi 'gỡ bỏ' đã được diễn đi diễn lại."

Đúng vậy, blockchain doanh nghiệp khó có thể là loại hệ thống hoàn toàn mở và không cần cấp phép mà các tín đồ giáo điều yêu cầu. Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi chúng cũng khó có thể được sử dụng như những gì các hacker mật mã mong muốn, để bảo vệ tự do của công dân hoặc trao quyền cho những người bất đồng chính kiến.

Tôi đoán, Apple đã sử dụng "nhật ký minh bạch chỉ có thể bổ sung, được mã hóa chống giả mạo" để chứng minh cam kết với các nhà nghiên cứu bảo mật, có lẽ đây là hình thức "cypherpunk" nhất khi doanh nghiệp ứng dụng công nghệ này.

Ngược lại, các doanh nghiệp phát triển và áp dụng blockchain chỉ vì "tính ứng dụng" của nó, có thể giải quyết vấn đề duy nhất quan trọng đối với họ: mở rộng lợi nhuận. Đó là Web2.5.

Đã có một số lĩnh vực xuất hiện xu hướng này:

Robinhood đang sử dụng token hóa như một phương tiện kỹ thuật tài chính để đưa cổ phiếu Mỹ đến tay các nhà đầu tư nhỏ lẻ ở châu Âu. Khi Vlad Tenev bàn về vấn đề này, ông ấy nói rất hoa mỹ, rất có sức thuyết phục với những người mơ mộng như chúng tôi, nhưng đừng nhầm lẫn: điều này giống như việc thay thế cơ sở dữ liệu backend bằng blockchain (cùng với một ít địa lý chênh lệch giá), và hoàn toàn khác với tầm nhìn của Satoshi Nakamoto. Mọi thứ lẽ ra phải như vậy.

Stripe đang mua lại và phát triển công nghệ stablecoin (bao gồm cả blockchain riêng của mình!), có lẽ là muốn đạt được việc phân phối toàn cầu với chi phí thấp hơn so với hệ thống hiện tại. Động lực doanh nghiệp, công nghệ doanh nghiệp, nhưng lại có thể mang lại ảnh hưởng và khối lượng phân phối lớn. Tôi chấp nhận cách này.

Tôi nghĩ rằng các doanh nghiệp sẽ còn áp dụng blockchain vì những mục tiêu này:

Blockchain doanh nghiệp có thể hoạt động như cơ sở hạ tầng thanh toán, được thiết kế đặc biệt cho các đại lý AI, điều này không thể thực hiện được với các hệ thống tài chính hiện tại.

Trong "thời đại hậu sự thật" nơi mà việc làm giả sâu rộng, việc sử dụng dữ liệu liên kết bằng hash để tạo dấu thời gian có thể xác minh cho hình ảnh và video trên sổ cái chỉ có thể bổ sung và chống giả mạo là một cách tốt cho các doanh nghiệp.

Như @diogomonica đã nói, Layer 1 của các công ty niêm yết có thể trở thành tiêu chuẩn mới cho nền tảng phát triển, cho phép các doanh nghiệp xây dựng một hệ sinh thái mở được cấu thành từ các ứng dụng có thể kết hợp.

Dựa trên những lý do này, việc Google phát triển nền tảng blockchain hoàn toàn hợp lý. Càng hợp lý hơn khi việc này được dẫn dắt bởi Google Cloud, vì họ vốn đã làm công nghệ cơ sở, có tính cách mạng nhưng lại ở tầng dưới cùng. Những blockchain này cuối cùng cũng chỉ như vậy.

Đây không phải là một cuộc cách mạng, nhưng có thể là sự chấp nhận thực sự. Đối với những "ông trùm" mới trong ngành công nghiệp tiền điện tử, tôi muốn nói: Chào mừng.