AI đang tạo ra làn sóng sản phẩm tiêu dùng mới với tốc độ phát triển vượt trội chưa từng có. Các công ty từ điểm khởi đầu đã đạt hàng triệu người dùng và vượt mốc doanh thu định kỳ hàng năm $100 triệu chỉ trong chưa đầy hai năm – một xu hướng tăng trưởng trước đây chưa có trong lĩnh vực AI.

Điều gì đang dẫn đến bước ngoặt này? Phân phối sản phẩm hiệu quả hơn và doanh thu trung bình trên mỗi người dùng (ARPU) tăng cao. Nhưng theo tôi, sự thay đổi lớn nhất lại hầu như không được nhắc đến: AI đã tái định hình mô hình giữ chân doanh thu của phần mềm tiêu dùng.

Mô hình truyền thống: Được xây dựng nhằm chấp nhận tỷ lệ rời bỏ khách hàng

Trước khi có AI, các công ty phần mềm tiêu dùng chủ yếu kiếm tiền theo hai hướng:

Doanh thu quảng cáo – nổi bật ở ứng dụng mạng xã hội, doanh thu gắn liền mức độ sử dụng, do đó thường giữ nguyên theo thời gian đối với mỗi người dùng. Ví dụ: Instagram, TikTok, Snapchat.

Đăng ký một mức phí – nơi tất cả người dùng trả phí đều chịu mức giá cố định hàng tháng hoặc hàng năm để sử dụng sản phẩm. Ví dụ: Duolingo, Calm, YouTube Premium.

Với cả hai hình thức này, tỷ lệ giữ chân doanh thu – tỷ lệ phần trăm doanh thu nhóm khách hàng giữ được năm này qua năm khác – gần như luôn dưới 100%. Một phần người dùng sẽ rời đi mỗi năm, còn những người ở lại tiếp tục trả mức giá cũ. Đối với sản phẩm tiêu dùng dạng đăng ký, nhóm khách hàng đạt 30-40% giữ chân người dùng lẫn doanh thu sau năm đầu đã được xem là xuất sắc.

Điều này khiến doanh nghiệp luôn phải tìm cách bổ sung doanh thu mất đi do khách hàng rời bỏ – chỉ để duy trì, chưa nói đến tăng trưởng mở rộng.

Thời đại AI: Bước vào kỷ nguyên mở rộng vượt trội

Các doanh nghiệp AI tiêu dùng phát triển nhanh nhất hiện nay ghi nhận tỷ lệ giữ chân doanh thu vượt 100% – tôi gọi đây là “Kỷ nguyên mở rộng lớn”. Có hai động lực: (1) người dùng chi trả nhiều hơn nhờ doanh thu dựa trên mức sử dụng thay cho phí truy cập cố định, (2) người dùng đưa công cụ AI vào doanh nghiệp với tốc độ vượt trội, nơi chi phí được duyệt trong ngân sách lớn.

Quỹ đạo tăng trưởng có sự thay đổi rõ rệt. Nếu giữ chân doanh thu 50%, doanh nghiệp phải bổ sung một nửa khách hàng mỗi năm để giữ nguyên quy mô. Khi vượt 100%, mọi nhóm khách hàng đều mở rộng quy mô – tăng trưởng dồn dập qua từng năm.

Câu hỏi then chốt: Làm sao các công ty tiêu dùng có thể tận dụng cơ hội này để tham gia vào kỷ nguyên mở rộng lớn?

Chiến lược 1: Kiến trúc định giá nâng cao

Phân đoạn giá + Thanh toán theo mức sử dụng

Các công ty AI tiêu dùng thành công không giới hạn ở một mức phí đăng ký duy nhất. Họ xây dựng mô hình kết hợp gồm nhiều gói đăng ký và yếu tố chi trả theo mức sử dụng. Khi người dùng dùng hết lượng tín dụng, họ có thể mua thêm hoặc nâng cấp lên gói cao hơn.

Bài học từ ngành game: đa phần doanh thu đến từ những khách hàng chi tiêu cao (whales). Chỉ cung cấp 1-2 gói giá nghĩa là bỏ lỡ khoản doanh thu tiềm năng. Những doanh nghiệp tối ưu sẽ xây dựng gói linh hoạt dựa trên chỉ số như số lần tạo/nhiệm vụ (job), tốc độ, quyền ưu tiên, truy cập mô hình riêng biệt, kèm tuỳ chọn tín dụng bổ sung và nâng cấp.

Google AI: Đăng ký Pro $20/tháng, Ultra $249/tháng, người dùng vượt định mức phải mua thêm tín dụng Veo3 (bắt đầu từ $25, có thể lên tới $200). Nhiều người dùng cũng chi trả thêm cho các gói Veo bổ sung.

Krea: Gói dịch vụ $10-$60/tháng, tuỳ mức sử dụng và số lượng job; mua thêm gói tín dụng $5 – $40 dùng trong 90 ngày nếu vượt số compute units.

Grok: SuperGrok $30/tháng, SuperGrok Heavy $300/tháng với quyền truy cập mô hình mới (Grok 4 Heavy), lưu trữ dữ liệu lâu hơn, thử nghiệm chức năng mới.

Những mô hình này giúp doanh thu tăng song hành với tương tác người dùng – nhiều doanh nghiệp đã ghi nhận tỷ lệ giữ chân doanh thu trên 100% chỉ nhờ giải pháp này, chưa tính đến mở rộng sang doanh nghiệp.

Chiến lược 2: Kết nối giữa người dùng cá nhân và doanh nghiệp

Tính năng nhóm căn bản thúc đẩy mở rộng ARPU

Người dùng được hưởng lợi rõ rệt khi đưa công cụ AI vào nơi làm việc. Ở nhiều doanh nghiệp, không chuyển đổi sang AI đã trở thành điều không thể chấp nhận. Bất kỳ sản phẩm nào có tiềm năng phục vụ công việc – miễn không nằm trong diện NSFW (not safe for work) – nên dự kiến người dùng sẽ sử dụng trong nhóm, và họ sẽ chi trả lớn khi có thể dùng ngân sách doanh nghiệp.

Khách hàng doanh nghiệp có xu hướng ít nhạy cảm về giá, tạo cơ hội mở rộng mạnh mẽ. Tuy nhiên, sản phẩm cần trang bị tính năng chia sẻ/cộng tác cơ bản: thư mục nhóm, thư viện chia sẻ, canvas phối hợp, xác thực, bảo mật.

Với các tính năng này, mức giá khác biệt rõ. Ví dụ, ChatGPT: đăng ký cá nhân $20/tháng, gói doanh nghiệp $25-$60/người dùng.

Đôi khi, các công ty định giá cá nhân ở mức hoà vốn/lỗ nhằm đẩy nhanh thâm nhập nhóm. Notion từng dùng chiến lược này năm 2020: cho phép tạo trang miễn phí không giới hạn cho người dùng đơn lẻ, còn tính phí cao cho chức năng phối hợp – thúc đẩy giai đoạn tăng trưởng mạnh nhất.

Gamma: Gói Plus ($8/tháng) để xoá watermark – yêu cầu của hầu hết doanh nghiệp – cùng tính năng bổ sung. Người dùng trả thêm theo số cộng tác viên.

Replit: Core $20/tháng, gói nhóm $35/tháng trở lên gồm tín dụng bổ sung, vị trí cho người quan sát, quản lý hoá đơn tập trung, phân quyền truy cập, triển khai riêng tư...

Cursor: Pro $20/tháng, Ultra $200/tháng (gấp 20 lần mức sử dụng). Nhóm trả $40/tháng cho Pro, có chế độ riêng tư cho toàn tổ chức, bảng điều khiển quản trị, quản lý hoá đơn tập trung, SAML/SSO.

Những yếu tố này giúp doanh nghiệp mở rộng ARPU.

Chiến lược 3: Đầu tư vào khách hàng doanh nghiệp ngay từ đầu

Xây dựng đội ngũ bán hàng sớm

Có thể nghe không quen, nhưng doanh nghiệp tiêu dùng hiện tại cần cân nhắc thuê Trưởng bộ phận Bán hàng chỉ sau 1-2 năm đầu. Lan truyền từ người dùng cá nhân chỉ hiệu quả đến mức nhất định; để mở rộng quy mô tổ chức, cần ứng phó quy trình mua sắm doanh nghiệp và ký hợp đồng lớn.

Canva, ra đời năm 2013, phải mất gần bảy năm mới giới thiệu sản phẩm dành cho nhóm. Đến năm 2025, chậm nhịp như vậy không còn phù hợp. Tốc độ triển khai AI trong doanh nghiệp khiến nếu trì hoãn tính năng doanh nghiệp, đối thủ sẽ nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường.

Bên cạnh năng lực bán hàng, một số tính năng trọng yếu cũng quyết định thành bại:

• Bảo mật/Quyền riêng tư: tuân thủ SOC-2, hỗ trợ SSO/SAML
• Vận hành/Hoá đơn: phân quyền truy cập, quản lý hoá đơn tập trung
• Sản phẩm: template nhóm, chủ đề nhóm, quy trình phối hợp

ElevenLabs là ví dụ tiêu biểu: ban đầu tập trung vào người dùng tiêu dùng, nhưng nhanh chóng bổ sung năng lực doanh nghiệp, có chứng nhận HIPAA cho công cụ voice/chat, định vị phục vụ y tế và các thị trường được quản lý chặt chẽ.

Kết luận: Doanh nghiệp tiêu dùng có khả năng mở rộng quy mô chưa từng có

Những chuyển dịch này giúp doanh nghiệp tiêu dùng mở rộng quy mô vượt ngoài khả năng cũ – thành công lớn về doanh thu chỉ trong vài tháng, không phải hàng thập kỷ. Cơ hội kiếm tiền không cần trì hoãn nữa; dữ liệu của chúng tôi chỉ ra rằng doanh nghiệp tiêu dùng đang tăng trưởng doanh thu sớm nhanh hơn B2B. Nhờ đó họ có thêm “đệm” để thu hút khách hàng, thậm chí chấp nhận biên lợi nhuận thấp hơn để khai phá thị phần trung hạn (vì đã có nguồn doanh thu thực bù đắp).

Chúng tôi nhận định, nhiều doanh nghiệp lớn nhất kỷ nguyên AI sẽ khởi đầu bằng sản phẩm tiêu dùng. Nhà sáng lập biết tối ưu chiến lược định giá, tạo kết nối giữa người dùng cá nhân và doanh nghiệp, đầu tư sớm vào năng lực doanh nghiệp sẽ dẫn đầu thế hệ hyperscaler tiếp theo.

Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm:

1. Bài viết được đăng lại từ [a16z]. Mọi quyền sở hữu thuộc về tác giả gốc [a16z]. Nếu có kiến nghị về việc đăng lại, vui lòng liên hệ đội ngũ Gate Learn để được giải quyết.
2. Miễn trừ trách nhiệm: Nội dung và quan điểm trong bài viết chỉ thể hiện ý kiến cá nhân của tác giả, không phải lời khuyên đầu tư.
3. Việc dịch thuật sang các ngôn ngữ khác do Gate Learn thực hiện. Nếu không có văn bản cho phép riêng, nghiêm cấm sao chép, phân phối hoặc đạo văn bài dịch này.