Thảo luận về tính xác thực của dữ liệu TVL và ý nghĩa của nó trong các dự án Tài chính phi tập trung

Gần đây có ý kiến cho rằng dữ liệu TVL (Tổng giá trị bị khóa) có thể bị làm giả, tức là cùng một khoản tiền có thể được tính vào TVL của nhiều dự án khác nhau thông qua nhiều lần ủy quyền. Điều này đã gây ra cuộc thảo luận trong ngành về tính xác thực của dữ liệu TVL.

Xét từ góc độ kỹ thuật, tình huống này thực sự không thể xảy ra. UTXO (đầu ra giao dịch chưa chi tiêu) về bản chất không thể được ủy quyền sử dụng nhiều lần, ngay cả khi áp dụng công nghệ khóa thời gian băm, cũng chỉ có thể thực hiện một lần khóa. Do đó, cùng một khoản tiền tại một thời điểm chỉ có thể được tính vào TVL của một dự án.

Điều quan trọng hơn là hầu hết các dự án đều công khai thông tin địa chỉ staking của họ. Ngay cả khi một số dự án chọn không công khai, thông qua việc phân tích dòng tiền trên chuỗi, các địa chỉ này vẫn có thể bị theo dõi. Việc công bố địa chỉ staking không chỉ là để đảm bảo tính minh bạch cho người dùng, mà còn là để chứng minh cho các nhà đầu tư thấy rằng họ kiểm soát những địa chỉ này.

Tuy nhiên, việc thao túng dữ liệu TVL thực sự tồn tại, nhưng cách thức khác với những suy đoán trên. Cách làm phổ biến là các dự án hợp tác với những nhà đầu tư lớn, thông qua việc bơm tiền để nâng cao dữ liệu TVL. Đối với những nhà đầu tư lớn, các dự án thường cam kết một tỷ lệ lợi nhuận tối thiểu nhất định như một khoản đền bù.

Cách làm này rất phổ biến trong lĩnh vực Tài chính phi tập trung, cho dù là dự án trong hệ sinh thái Ethereum hay Bitcoin đều có thể áp dụng. Mô hình hợp tác này có vẻ là đôi bên cùng có lợi: các dự án nhận được dữ liệu TVL đáng kể, các nhà đầu tư lớn thì hưởng lợi nhuận cao, mục tiêu cuối cùng là thu hút nhiều nhà đầu tư bình thường tham gia.

Lấy một dự án nổi tiếng làm ví dụ, họ đã áp dụng một mô hình phổ biến: sử dụng ví MPC (tính toán nhiều bên) để thực hiện chữ ký đa phần. Các nhà đầu tư lớn thực sự đã chuyển tiền vào địa chỉ ví MPC của dự án, nhưng những khoản tiền này thực tế được các nhà đầu tư lớn và bên dự án cùng quản lý. Ví MPC thực hiện quản lý hợp tác nhiều bên thông qua việc phân tán các mảnh khóa riêng, đảm bảo không bên nào có thể đơn độc sử dụng tiền.

Từ bên ngoài nhìn vào, những địa chỉ này thực sự thuộc về phía dự án, nhưng phía dự án không hoàn toàn kiểm soát số tiền trên các địa chỉ này. Đây là lý do mà dự án này từng bị chỉ trích vì "TVL giả".

Vậy, "TVL giả" thực sự là gì? Quan trọng là phải làm rõ định nghĩa của nó: TVL giả không phải là chỉ việc làm giả dữ liệu, mà là phần tiền khóa này thực ra là tĩnh, không thể tạo ra giá trị thực sự, chỉ đơn thuần để thu hút nhà đầu tư tiếp theo và tạo tiếng vang cho dự án.

TVL có thể được chia thành hai loại: TVL thực và TVL giả. TVL thực là thanh khoản có thể được sử dụng hiệu quả, chẳng hạn như trong các dự án cho vay hoặc sàn giao dịch phi tập trung, thanh khoản cao này cho phép người dùng sử dụng sản phẩm tốt hơn. Ngược lại, TVL giả là những thanh khoản nằm trong hợp đồng nhưng không được sử dụng thực tế, điển hình như các dự án staking.

Đối với các dự án staking, có sự khác biệt đáng kể so với các dự án DeFi khác, thực tế là không thích hợp để chỉ đơn thuần sử dụng TVL làm tiêu chuẩn đo lường. Dữ liệu TVL cao có thể chỉ là "béo giả", chủ yếu được sử dụng để tăng cường vẻ bề ngoài của dự án, chứ không phải để phát huy vai trò thực chất trong hoạt động sản phẩm.

Trong một thời gian dài, ngành công nghiệp đã quá chú trọng vào chỉ số TVL, nhưng thực tế không phải tất cả TVL đều có giá trị thực tế. Là người dùng và nhà đầu tư bình thường, chúng ta nên trở về với giá trị cốt lõi của dự án: Nó có thực sự giải quyết được vấn đề của người dùng không? Nó có thể tạo ra dòng tiền dương để chứng minh tính khả thi của mô hình kinh doanh không?

Một dự án thực sự chất lượng nên là dự án có thể tạo ra giá trị cho người dùng và thúc đẩy sự phát triển của ngành. Chúng ta cần xem xét lại tiêu chuẩn đánh giá dự án, không nên quá phụ thuộc vào một chỉ số duy nhất, mà nên xem xét toàn diện giá trị thực tế và tiềm năng phát triển lâu dài của dự án.